Trên thế giới, “chuyển
đổi kép” - chuyển đổi số để chuyển đổi xanh là khái niệm được Liên minh châu Âu
(EU) đề cập và là một xu hướng quan trọng trong tương lai. Xin ông cho biết
định hướng chuyển đổi số, chuyển đổi xanh tại Việt Nam trong thời gian tới?
Thuật ngữ “chuyển đổi
kép” do Liên minh châu Âu đưa ra, đề cập hai xu hướng chính định hình tương lai
là chuyển đổi xanh và chuyển đổi số.
Quá trình chuyển đổi
xanh được thúc đẩy bởi nhu cầu đạt được các mục tiêu trung lập và bền vững về
khí hậu. Quá trình này không tự xảy ra, mà cần có sự thúc đẩy, giám sát trên
phương diện chính trị và xã hội. Quá trình chuyển đổi số là một quá trình thay
đổi liên tục nhờ vào công nghệ số. Xét về bản chất, hai quá trình chuyển đổi
này không diễn ra đơn lẻ, mà hợp nhất, bổ trợ cho nhau. Thuật ngữ này cũng đề
cập đến việc hợp nhất hai quá trình chuyển đổi, có thể đẩy nhanh những thay đổi
cần thiết và đưa xã hội đến gần hơn tới Mục tiêu Thiên niên kỷ do Liên hợp quốc
đề ra.
Tại Việt Nam, Đại hội
XIII của Đảng cũng đã xác định chuyển đổi xanh và chuyển đổi số là hai chuyển
đổi quan trọng nhất để Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao, hùng
cường, thịnh vượng và hạnh phúc vào năm 2045. Nhưng muốn xanh thì phải số. Bởi
vậy, số hoá toàn diện sẽ là nền tảng của một nền kinh tế phát triển nhanh, bền vững,
bao trùm và có sức chống chịu cao. Chuyển đổi số tạo ra kinh tế số và kinh tế
số sẽ là động lực tăng trưởng chính.
Chuyển đổi số là phát
triển nhanh vì kinh tế số tăng trưởng gấp 3 - 4 lần tăng trưởng GDP. Chuyển đổi
số là phát triển bền vững vì tiêu tốn ít tài nguyên, lại sinh ra tài nguyên mới
là dữ liệu. Chuyển đổi số làm tăng sức chống chịu của nền kinh tế vì môi trường
số thì không khoảng cách, không tiếp xúc.
Tuy nhiên, chuyển đổi
số cũng gặp phải thách thức là hạ tầng số tiêu hao nhiều năng lượng, nhất là
các trung tâm dữ liệu; rác thải điện tử, nhất là khi công nghệ thay đổi nhanh.
Do đó, quá trình chuyển đổi số cần tính đến việc sử dụng công nghệ số xanh,
tiêu thụ ít năng lượng, sử dụng năng lượng tái tạo.
Chuyển đổi số, chuyển
đổi xanh sẽ thúc đẩy những động lực phát triển mới, không gian phát triển mới
nào cho doanh nghiệp,
góp phần thực hiện cam kết net-zero, cũng như tạo đột phá rút ngắn quá trình
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước?
Nghị quyết số 29-NQ/TW
ngày 17/11/2022, Hội nghị Trung ương 6 khóa XIII về tiếp tục đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã xác
định: “Chuyển đổi số là phương thức mới có tính đột phá để rút ngắn quá trình
công nghiệp hóa, hiện đại hóa”. Theo đó, chuyển đổi số lĩnh vực công nghiệp
chính là công nghiệp hóa. Chuyển đổi số các ngành, lĩnh vực khác chính là hiện
đại hóa.
Chuyển đổi số xanh tạo
ra những động lực phát triển mới, những không gian phát triển mới cho doanh
nghiệp.
Thứ nhất, chuyển đổi
số thúc đẩy các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, nghiên cứu và phát triển các
công nghệ, sản phẩm, mô hình kinh doanh mới dựa trên nền tảng số nhằm nâng cao
hiệu quả sử dụng năng lượng, tài nguyên và bảo vệ môi trường. Đây chính là động
lực then chốt cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Thứ hai, chuyển đổi số
mở ra không gian phát triển mới cho doanh nghiệp, không gian vật lý hợp nhất
với không gian số (còn được gọi là không gian thực - ảo). Sự hợp nhất phát
triển của hai không gian này tạo ra một hệ thống kinh tế mới dựa trên năng suất
công nghệ số, quan hệ sản xuất công nghệ số, tài nguyên dữ liệu, ứng dụng công
nghệ số và quản trị số…, vừa tạo ra không gian mới cho các doanh nghiệp phát
triển, vừa là nơi diễn ra các hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng số.
Thứ ba, chuyển đổi các
ngành công nghiệp thâm dụng tài nguyên, năng lượng sang các ngành công nghiệp
xanh, công nghiệp phát thải carbon thấp, công nghiệp dựa trên tài nguyên mới
không tiêu hao là dữ liệu. Cần lưu ý rằng, trước kia, các nguồn tài nguyên
thường mất đi sau khi sử dụng, nay chuyển đổi số sinh ra tài nguyên mới là dữ
liệu. Lần đầu tiên, tài nguyên không mất đi, mà được sinh ra, các nguồn lực
trước đây được sử dụng tối ưu hóa.
Thứ tư, chuyển đổi số
xanh sẽ tạo đột phá cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo hướng bền
vững, thân thiện với môi trường. Số hóa, tự động hóa các quy trình sản xuất
theo hướng tiết kiệm nguyên - nhiên liệu, năng lượng và thải carbon thấp chính
là công nghiệp hóa số xanh.
Thứ năm, áp dụng công
nghệ số sẽ giúp các doanh nghiệp quản lý năng lượng hiệu quả, giảm phát thải và
tiến tới mục tiêu net-zero, bởi bản chất chuyển đổi số là tạo ra 3 xu hướng
chính, gồm phi vật chất hóa, phi trung gian hóa, phi tập trung hóa. Chuyển đổi
số xanh chính là chìa khóa để doanh nghiệp thực hiện cam kết về môi trường của
Việt Nam.
Như vậy, có thể thấy
chuyển đổi số xanh chính là động lực then chốt để Việt Nam phát triển nhanh,
bền vững và thực hiện các cam kết quốc tế về môi trường, cũng như tạo đột phá
rút ngắn quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước
Để chuyển đổi số xanh
thành công, Việt Nam cần chuẩn bị sẵn sàng những yếu tố và nguồn lực nào, thưa
Vụ trưởng? Ngành thông tin và truyền thông sẽ có những chính sách và đề xuất gì
để khuyến khích các bên tham gia?
Để chuyển đổi số xanh
thành công, Việt Nam phải đi theo con đường và cách tiếp cận riêng nhằm tận
dụng lợi thế của Việt Nam.
Một là, dựa trên văn
hoá, lịch sử Việt Nam (sự nhanh nhạy với cái mới, có khát vọng hùng cường,
thịnh vượng).
Hai là, dựa trên tính
đa dạng của Việt Nam (chính sách phải có điều chỉnh các biện pháp cho phù hợp
với các địa phương).
Ba là, dựa trên đặc
điểm Việt Nam (thể chế Đảng lãnh đạo, nên có thể huy động được tổng lực, cả hệ
thống chính trị, toàn dân vào những việc lớn, vĩ đại như công nghiệp hóa - hiện
đại hóa) và dựa trên các bài toán lớn của Việt Nam để tìm con đường chuyển đổi
số xanh cho phù hợp (như dân số đông, chênh lệch lớn giữa nông thôn và thành
thị, áp lực về cạn kiệt tài nguyên rất lớn, ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí
hậu…).
Để Việt Nam chuyển đổi
số xanh và công nghiệp hóa - hiện đại hóa thành công đến năm 2045, thì tốc độ
tăng trưởng GDP tối thiểu là 7% liên tục trong giai đoạn. Vậy tốc độ tăng
trưởng kinh tế số đến năm 2045 phải 20 - 25%/năm hoặc 25 - 30%, tức là gấp 3 -
4 lần tốc độ tăng trưởng GDP. Trong 3 năm qua, tốc độ tăng trưởng kinh tế số
của Việt Nam liên tục ở mức 20 - 25%/năm.
Về thể chế, cần phá vỡ
các quy tắc và quy định cũ, cần sự tích hợp chéo của nhiều ngành khác nhau,
đồng thời cần liên tục đưa ra hệ thống lý luận mới, tầm nhìn mới về chuyển đổi
số, kinh tế số và thiết kế cấp chiến lược - cấp cao nhất có tính thực tế và khả
thi để chuyển đổi số trở thành phương thức mới có tính đột phá để rút ngắn quá
trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa.
Về phát triển kinh tế
số, kinh tế số ngành, lĩnh vực với trọng tâm là ưu tiên đưa vào sử dụng các nền
tảng số dùng chung, thống nhất trong từng ngành, lĩnh vực. Mỗi ngành, lĩnh vực
có một số nền tảng số dùng chung. Mục tiêu tỷ trọng kinh tế số ngành/kinh tế số
lõi công nghệ thông tin và truyền thông là 70/30 vào năm 2030 (Hiện nay, tỷ
trọng kinh tế số ngành/kinh tế số lõi công nghệ thông tin và truyền thông là
30/70).
Về chuyển đổi số doanh
nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, nền tảng số dùng chung là lời
giải. Bộ Thông tin và Truyền thông đã đưa ra trên 30 nền tảng số xuất sắc phục
vụ chuyển đổi số doanh nghiệp theo Chương trình Hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi
số smedx.vn. Hiện nay, tỷ trọng doanh nghiệp sử dụng nền tảng số Việt Nam là khoảng
30,8% trên tổng số trên 850.000 doanh nghiệp trong cả nước. Mục tiêu đến năm
2025 có 50%, năm 2030 có 70% doanh nghiệp sử dụng nền tảng số.
Với doanh nghiệp nhà
nước, khối doanh nghiệp này sẽ đóng vai trò chủ đạo trong tự chủ công nghệ lõi,
công nghệ nguồn và dẫn dắt hệ sinh thái chuyển đổi số doanh nghiệp ở Việt Nam.
Mỗi doanh nghiệp, tập đoàn nhà nước khi chuyển đổi số thành công sẽ hình thành
hệ sinh thái cho đổi mới sáng tạo, tạo không gian phát triển mới cho các doanh
nghiệp, trong đó có doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới
sáng tạo, doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Quản trị số, bao gồm
chính phủ số, đô thị thông minh và quản trị kinh tế số, giúp nâng cao khả năng
chống chịu của nền kinh tế trước tác động bên ngoài. Dữ liệu số sẽ giúp việc
theo dõi giám sát, cảnh báo sớm và dự báo những tác động đến kinh tế - xã hội
một cách nhanh chóng và kịp thời.
Tác giả bài viết: Nguồn: https://baodautu.vn/